Landschapsfotografie gebruik een filter!
Landschappen zijn een zeer geliefd onderwerp voor zowel de beginnend als gevorderde fotograaf. Menig camera eigenaar heeft zich gewaagd aan de ondergaande zon.
De camera op volledig automaat levert meestal redelijke en sfeervolle platen. Maar wat nu als we meer uit de beelden willen halen?
Standaard instellingen kunnen al snel tot teleurstellende resultaten leiden. Of de lucht is mooi van kleur en het landschap te donker of het landschap ziet er mooi uit, maar de lucht is helemaal wit.
Maak een opname met een gemiddelde lichtmeting en het mooie kleurtje aan de lucht zal al snel wit worden. Weg zijn de mooie en sfeervolle beelden.
Goede hulpmiddelen zijn:
- belichtingstrap
- grijsverloop filter
- digitale bewerking
Belichtingstrap
Een belichtingstrap is een serie opnames met aangepaste belichtingen.
In het analoge tijdperk kon het beeld niet ter plaatse gecontroleerd worden met een standaard filmrolletje. Om te zorgen dat er in elk geval een goede en bruikbare opname was bij thuiskomst maakten fotografen opnames met diverse belichting instellingen, zodat na ontwikkeling de beste uitgekozen kon worden.
Probeer het zelf: maak een serie waarbij de opnames steeds donkerder worden gezet, oftewel onderbelichting.
Start met de gemiddelde instelling en ga door een kortere sluitertijd of kleiner diafragma de opname steeds donkerder maken.
Na een aantal stappen zullen de mooie kleuren tevoorschijn komen. Nadeel is wel dat de details in het landschap hiermee ook verdwijnen. Het verschil tussen de lichte en donkere delen in het onderwerp is te groot voor de camera om te overbruggen.
AEB - Auto Exposure Bracketing
Vind je het lastig om dit handmatig te doen? Maak dan gebruik van de instelling AEB oftewel Auto Exposure Bracketing. Deze vind je meestal ergens in het menu van je camera.
Op mijn Canon kan ik aangeven hoeveel stappen ik wil dat de camera maakt. Eenmaal bevestigd maak ik snel achter elkaar het aantal opnames dat ik heb ingesteld zeg 5.
De camera maakt nu 5 opnames. Beginnend bij de opname die correct is belicht en 2 te lichte (overbelicht) en 2 te donkere (onderbelicht) opnames.
Zo vereenvoudig je het proces en hoef je niet telkens de instellingen van je camera handmatig aan te passen om het belichtingstrapje te krijgen.
Landschapsfotografie en digitale bewerkingen
Veel fotografen vertrouwen ten onrechte (in mijn mening :D) op de magische digitale oplossingen.
Voor goede landschapsfotografie dient aan een aantal voorwaarden te worden voldaan. De juiste software, een RAW opname in de camera en een niet te groot verschil tussen de lichte en donkere delen. Hoewel het resultaat acceptabel is, blijft er weinig ruimte over voor verdere fijnafstellingen.
Werk hierbij met een RAW converter zodat je alle beschikbare pixels kunt benutten.
Zet de donkere delen lichter, zodat er doortekening in het landschap ontstaat. Ga niet aan de belichting werken, hierbij trek je alle contrasten alleen verder uit elkaar.
Wil je toch op deze manier werken, dan zul je met diverse instellingen over elkaar liggende bestanden moeten gaan werken. Dit wordt HDR – High Dynamic Range genoemd, waarover een andere keer meer.
Nu de donkere delen details laten zien gaan we naar de lichte/witte delen. Hierbij zal ook het uiterste uit de pixels gehaald moeten worden om de kleuren in de lucht zichtbaar te krijgen.
Bij vergelijking wordt de kleurintensiteit bij de onderbelichte variant minder aangetast. De warme sfeer blijft hier duidelijk beter zichtbaar, terwijl ook de details in de donkere delen weer zichtbaar worden.
Voor verdere verfijning blijft zeer weinig over. Zie het resultaat in bijgaande opnames – om het verschil zichtbaar te maken, kun je de schuif heen en weer halen.
Beheersing contrasten met verloopfilter
Bij negatief (analoog) materiaal houd je als fotograaf rekening met de donkere delen in het gefotografeerde.
Voor positief (dia en digitaal) materiaal houd je als fotograaf rekening met de lichte delen in het beeld.
In beide gevallen is een balans tussen beide uiteinden beter voor het eindresultaat.
Het oude grijsverloop filter (in mijn geval van Cokin) biedt bij landschapsfotografie een goede helpende hand. Het filter verloopt van donker naar licht (doorzichtig). Hoewel het filter ook in kleuren te verkijgen is gaat mijn voorkeur uit naar de grijs variant. Lees in het artikel Landschapsfotografie met een grijsverloopfilter meer over het gebruik van dit en andere filters.
Het donkere deel is te vergelijken met een zonnebril. Hiermee worden de lichte delen getemperd. De details komen hierdoor beter tot uiting, daar een minder hoog contrast ontstaat tussen de lichte en donkere delen in de opname.
Door het ontstane lagere contrast is de afwerking van het beeld in de fijnere details te sturen, met een beter eindresultaat.
Zoals te zien is bij de voorbeeld opnames zijn de details in de lucht beter zichtbaar. Terwijl de details in het donkere deel niet worden aangetast.
Met de digitale variant van het verloop filter komen we in deze opname een heel eind. Het betekent echter wel extra tijd in nabewerking. Niet voor alle opnames zal het echter voldoende zijn.
Voorkeur
Je begrijpt dat mijn voorkeur tijdens landschapsfotografie uitgaat naar het verloopfilter oftewel het aansturen voor een beter eindresultaat in de beginfase, tijdens de opname.
Het eindresultaat is niet alleen beter beheersbaar, maar zorgt ook voor minder benodigde tijd in de (digitale) afwerking. Hoewel werken met Lightroom en Photoshop voor mij zeker geen straf is, besteed ik in dit geval liever mijn tijd aan het fotograferen in de buitenlucht.
